Szczawnica położona jest pomiędzy Pasmem Pienin i Beskidem Sądeckim, nad Potokiem Grajcarek. Tu kończy się główny odcinek spływu przełomem Dunajca. Nazwa miejscowości pochodzi od kwaśnych wód zwanych szczawami. Miejscowość leży na gruntach dawnych posiadłości klarysek ze Starego Sącza, pierwsza pisana wzmianka o niej pochodzi dopiero z XV wieku. Znacznie większą popularnością cieszyło się wtedy pobliskie Krościenko nad Dunajcem. Choć lecznicze właściwości tutejszych wód znane były już w XVI wieku, a nawet wykorzystywano je pod koniec XVIII to na miano uzdrowiska Szczawnica musiała poczekać aż do następnego stulecia. W 1828 roku miejscowość kupiła węgierska rodzina Szalayów. W 1839 roku odziedziczył ją Józef Szalay, dzięki któremu Szczawnica zmieniła się w jedno z najpopularniejszych uzdrowisk w polskich Karpatach.
Miejscowość była wybierana przez coraz większą liczbę odwiedzających na wypoczynek pod hasłem wakacje w górach. Szalay był też pionierem mądrej turystyki. To on przekształcił spływ Dunajcem w imprezę rozrywkową, był współzałożycielem Towarzystwa Tatrzańskiego i napisał Przewodnik dla podróżujących do wód szczawnickich. Sam zaprojektował większość najstarszych budynków zdrojowych, które mają cechy tzw. stylu alpejskiego i zachowały się do dziś (przede wszystkim przy placu Dietla i w Parku Górnym). Zdroje szczawnickie zapisał Szalay Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie, która postawiła Dworzec Gościnny i ukończyła budowę „drogi pienińskiej” nad Dunajcem. Szczawnica rozwijała się szybko do lat 80. XIX wieku, po- wstały liczne pensjonaty, przyjeżdżali tu m.in.: Jan Matejko, Maria Konopnicka czy Bolesław Prus. Chociaż w okresie drugiej wojny światowej i w czasie PRL Szczawnica podupadła gospodarczo, to dziś przeżywa swoją drugą młodość, w dużej mierze dzięki swojemu położeniu- z jednej strony Pieniny, z drugiej Beskid Sądecki. Obecnie znajduje się tu 12 źródeł mineralnych, z których najpopularniejsze to: „Magdalena”, „Waleria”, „Jan”, „Szymon”, „Helena” i „Aniela”. Nazwy tych źródeł pochodzą od imion członków rodziny Szalayów. Wypływające z nich wody to szczawy: wodorowęglanowe, sodowe, jodkowe, bromkowe, bogate w sole mineralne i liczne mikroelementy szczególnie wskazane przy schorzeniach dróg oddechowych, nieżytach żołądka, miażdżycy tętnic, osteoporozie.
W centralnej części miasta, na wzgórzu, stoi neogotycki kościół parafialny pw. św. Wojciecha, zbudowany w 1892 roku, po przywróceniu tu trzy lata wcześniej parafii, a zaprojektowany przez Eliasza Radzikowskiego. Warto również zwrócić uwagę na ciekawe, nowoczesne kapliczki Drogi Krzyżowej. W zakolu Grajcarka stoi zaniedbany obecnie późnoklasycystyczny dwór rodziny Szalayów z drugiej ćwierci XIX wieku, częściowo przebudowany, zaś w parku zdrojowym kaplica fundacji tejże rodziny, wystawiona w 1846 roku. W centrum miasta zachowały się dziewiętnastowieczne wille. Tu także mieści się Muzeum Pienińskie z ciekawą ekspozycją historyczną o Szczawnicy, bogatymi zbiorami etnograficznymi i wystawą poświęconą pisarzowi i piewcy Pienin – Janowi Wiktorowi oraz Izba Regionalna rodziny Malinowskich, w której zgromadzono kilka tysięcy eksponatów. Na północ od Szczawnicy, na szczycie Bereźnika, znajduje się schronisko górskie. Na szczycie Palenicy (772 m n.p.m.) znajduje się stok narciarski. Ze Szczawnicy można wyjechać wyciągiem krzesełkowym.